Дәрігерлерге ЖБА диагнозын қою және ересек пациенттерді халықаралық шкалалар бойынша бақылау бойынша оқыту жүргізілді
С.Д. Асфендияров атындағы ҚазҰМУ-дың жүйке аурулары кафедрасы С.Д. Асфендияров атындағы университеттің 95 жылдығы мен профессор С.Қ. Қайшибаевтың 90 жылдығына арналған практикалық денсаулық сақтау саласындағы білім беру іс-шаралар сериясын жалғастыруда.
2025 жылдың 17 маусымында Ақтау қаласында практикалық денсаулық сақтау саласындағы мамандарды каскадтық әдіс арқылы оқыту аясында мастер-класс өтті. Бұл іс-шара ҚР ДСМ-нің 2025–2027 жылдарға арналған ересек халыққа арналған неврологиялық медициналық көмекті жетілдіру бойынша Жол картасын (№03324, 23.01.2025 ж.) іске асыру шеңберінде ұйымдастырылды.
Мастер-классқа ҚР неврологтар қауымдастығы, Маңғыстау облыстық денсаулық сақтау басқармасы және Маңғыстау көпсалалы облыстық ауруханасы қолдау көрсетті.
Мастер-классты С.Д. Асфендияров атындағы ҚазҰМУ-дың жүйке аурулары кафедрасының профессоры Мухамбетова Г.А. және аталған кафедраның қауымдастырылған профессоры Нұржанова Р.Б. жүргізді.
Мастер-класс барысында ЖБА (жұлын бұлшықет атрофиясы) диагнозын қоюдың негізгі критерийлері, кешенді емдеу, оңалту және ересек пациенттерді бақылау мүмкіндіктері ұсынылды. Мониторингте халықаралық клиникалық шкалалар — RULM (Revised Upper Limb Module), HFMSE (Hammersmith Functional Motor Scale Expanded) және 6MWT (6-Minute Walk Test) қолданылды.
Білім беру бағдарламасы сирек кездесетін неврологиялық аурулары бар пациенттермен жұмыс істейтін дәрігерлердің біліктілігін арттыруға бағытталды. Қозғалыс функцияларын бағалаудың заманауи тәсілдеріне, емдеуді жоспарлауға және оның тиімділігін бақылауға ерекше көңіл бөлінді.
Жұлын бұлшықет атрофиясы (ЖБА) бар ересек пациенттерді жүргізу қазіргі заманғы неврологиялық және мультидисциплинарлық тәжірибеде өзекті мәселеге айналуда. Бұл бірнеше факторларға байланысты:
- Өмір сүру ұзақтығының артуы: Ерте диагностикалау мен тиімді патогенетикалық терапияның (мысалы, нусинерсен, рисдиплам, онасемноген абепарвовек) пайда болуының арқасында ЖБА-мен ауыратын, әсіресе I және II типті пациенттер ересек жасқа жиі жететін болды. Бұл көмек көрсету жүйесін қайта құруды талап етеді: педиатриялық бағыттан ересектерге арналған қызметке көшу қажет.
- Ересектерге арналған денсаулық сақтау жүйесінің жеткіліксіз дайындығы: Тарихи тұрғыда ЖБА педиатриялық ауру ретінде қарастырылып келген, сондықтан көптеген ересек пациенттер өтпелі жастан кейін «жүйеден тыс» қалып қояды. Балалар мен ересектер мамандары арасындағы құрылымдалған бағыттардың болмауы бақылаудың үзілуіне, жағдайдың нашарлауына және бұрын қол жеткізілген нәтижелердің жоғалуына алып келеді.
- Ересектердегі клиникалық көріністің ерекшелігі: Ересек пациенттерде ЖБА ауруының ағымы өзгеше болады: аурудың баяу үдеуі байқалғанымен, функциялардың біртіндеп төмендеуі тұрақты түрде жалғасады. Ортопедиялық асқынулардың, тыныс алу бұзылыстарының және шыдамдылықтың төмендеуінің басым болуы тән. Көп жағдайда бұл – әлеуметтік оқшаулануға және өмір сапасының төмендеуіне байланысты психоэмоционалдық жүктемемен қатар жүреді.
- Бақылаудың жүйелі тәсілінің қажеттілігі: Ересек пациенттердің жағдайын тиімді бақылау үшін келесі шаралар қажет:
-Халықаралық валидациядан өткен функционалдық шкалаларды (RULM, HFMSE, 6MWT және т.б.) қолдану,
-Тыныс алу функциясын, ас қорыту жүйесін, тағамдық статусын, ауырсыну деңгейін және психоәлеуметтік бейімделуін тұрақты түрде бағалау,
-Мультидисциплинарлық команданың қатысуы (невролог, пульмонолог, ортопед, нутрициолог, психолог және т.б.).
- Терапияға қолжетімділік және ем алудағы тең құқықтар: Бүгінде көптеген ересек пациенттер жасына, ауру сатысына немесе дәрігерлердің жеткіліксіз ақпараттылығына байланысты терапияға қол жеткізуде қиындықтарға тап болуда. Алайда ересек пациенттер де балалар секілді толыққанды емделуге және бақылауда болуға толық құқылы.
- Әлеуметтік және еңбекке бейімдеу: ЖБА-ның созылмалы ағымын ескере отырып, ересек пациенттерді жүргізуде тек медициналық көмекпен шектелмей, жұмысқа орналасу, білім алу, қолжетімді орта жасау, өзін-өзі жүзеге асыру және психикалық денсаулықты қолдау сияқты бағыттар да маңызды болып табылады.
Тыңдаушылардың айтуынша, мастер-класқа қатысу ЖБА-мен ауыратын ересек пациенттерге көрсетілетін сараптамалық көмекті дамытудағы маңызды қадам болды: «Біз тек халықаралық әдістемелерді меңгеріп қана қоймай, осы шкалаларды клиникалық практикада қолданудың практикалық аспектілерін де талқыладық. Бұл бізге аурудың динамикасын дәлірек бақылауға және емдеу тактикасын жеке жоспарлауға мүмкіндік береді». Алынған білімдер арнайы медициналық орталықтардың практикасына енгізіледі деп жоспарлануда, сондай-ақ ЖБА-мен ауыратын пациенттерді жүргізуде мультидисциплинарлық тәсіл аясында қолданылатын болады.
