С.Д.Асфендияров атындағы ҚазҰМУ университеттік клиникасының дәрігерлері оқ жарақатынан науқастың көзін сақтап қалды
Алматы облысының тұрғыны биыл тамыз айының соңында оқтан жарақаттанып облыстық аураханаға түскен. Мұнда науқасқа көзді емдеуден басқа барлық қажетті көмек көрсетілген. Оқ тангенс траекториясы бойынша бас пен көздің бір бөлігіне тиді. Нәтижесінде науқасқа көздің ауыр химиялық күйігі диагнозы қойылды. Қазақстандағы кретопластика жасайтын бірден бір дәрігер Санжар Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университетінің офтальмология кафедрасының меңгерушісі, Офтальмология орталығының директоры Марат Смағұлұлы Сүлейменов науқастың көру органын сақтауға көмектесе алады, хабарлайды Асфендияров атындағы ҚазҰМУ баспасөз қызметі.
«48 жастағы науқас бастапқыда бізге кеңес алуға келді. Анамнезінде оның оқ жарақаты болған. Тексеруден кейін мүйізді қабықты трансплантациялау туралы шешім қабылданды. Операция кезінде оның травматикалық катаракта бар екендігі анықталды, біз оны бір уақытта алып тастадық. Біз науқастың көзін сақтап қалдық. Жарақат нәтижесінде ол күйік пен кератомалакиямен ауырды. Бұл мүйізді қабықтың балқуы, нәтижесінде көздің ішкі қабықтары сыртқа түседі. Егер біз бұл операцияны жасамасақ, онда көздің ішкі жағы түсіп, инфекция көздің ішіне енетін еді. Соңында көзді алып тастауға мәжбүр етеді», – деп атап өтті Қазақ ұлттық медицина университетінің офтальмология кафедрасының меңгерушісі Сүлейменов Марат Смағұлұлы.
Операция бір апта бұрын жасалды. Бүгін науқас тағы бір рет дәрігерге қаралды. Ол қазірдің өзінде заттардың сұлбасын ажырата бастағанын айтады, көру біртіндеп қалпына келуде.
«Маған кератопластика, яғни қасаң қабықты трансплантациялау көмектесе алатынын айтты. Бірден Марат Смағұлұлына жіберді. Жедел түрде бір аптаның ішінде барлық қажетті анализдерді өткізіп, операция жасады. Мен қазір өзімді жақсы сезінемін. Бұрын тек жарықтың түсін ғана ажырата алсам, қазір өтіп бара жатқан адамдардың, заттардың сұлбасын көріп тұрмын. Менің ойымша, алдағы уақытта бұдан да жақсы болады. Бізде кретопластикалық операцияларды тегін әрі сапалы жасағаны қуантады. Емханаға алғыс білдіремін», – деді науқас.
Марат Сүлейменовтың тәжірибесінде қасаң қабықты трансплантациялау операциясының көмегімен көзді құтқару жағдайы бұл ғана емес. Тағы бір науқас ауыр асқынулардан кейін көз жанарын сақтап қалды. Бірнеше жыл бұрын ер адам өндірістік көз жарақатын алған, бірақ оған онша мән бермеген. Уақыт өте келе жарақаттың салдарынан көру қабілеті нашарлай бастап, жараның қабыну пайда болып, іс жүзінде толық соқырлыққа жеткізген.
«Көз қабынған кезде емдеуді бастады, содан кейін қабықты өзгерту керек деп айтты. Өйткені тесік пайда болған, одан көз жай ағып кетуі мүмкін. Осы емханадағы Марат Смағұлұлына келдім. Дәрігер: «Бірінші көздің қасаң қабағына трансплантация жасау керек. 2 ай бойы қабағыма қарап, тігістерді алып тастап, операцияға дайындалайық», – деді. Мен барлық анализдерді өткіздім және маған сәуір айында донорлық қасаң қабық қойылды. Өкінішке орай, бәріміз әбден асқынған сәтте емделеміз ғой. Содан кейін шұғыл әрекет ету керек болды», – деп науқас еске алады.
Сонымен қатар, науқас көру қабілетін толық қалпына келтіру үшін емделу қажет. Алдағы уақытта катаракта үшін тағы бір операция жасалады.
«Сондай-ақ, бұл науқас өте күрделі көз аурулары бар. Оның кератит пен қасаң қабықтың жарасына байланысты қасаң қабық еріп, көздің ішкі қабығы да төгілген. Біз оған блефарорафия жасадық, яғни көз алмасының қабығы түсіп кетпес үшін қабақты тігіп қойдық. Содан кейін қасаң қабықты жоспарлы түрде трансплантацияладық. Жалпы, бастапқыда көз алмасын алып тастау туралы мәселе туындады, өйткені жағдай өте ауыр болды», – деп атап өтті офтальмолог хирург Марат Сүлейменов.
Айта кетейік, Қазақстан аумағында донорлық қасаң қабықты трансплантациялау бойынша бірегей операциялар тек С.Асфендияров атындағы ҚазҰМУ университеттік клиникасында жүргізіледі. Бірқатар операциялар 2023 жылдың мамыр айында басталды. Қажетті донорлық қасаң қабықтар қазақстандық науқастар үшін АҚШ-тан әкелінді. Бұл жоба «Қазақстан халқына» қоғамдық қорының, ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің және Қазақстандағы «Lions World Vision Institute» көз банкі өкілдігінің қолдауымен жүзеге асырылды. Дүниежүзіне белгілі көздің қасаң қабық трансплантациясынан басқа, осы бағдарлама аясында елде жаңа әдіс бойынша қабықша трансплантациясының бірегей қабаты жасалуда. Мұндай озық трансплантация әдістері Қазақстанда алғаш рет жүргізілуде.
Бағдарлама аясында 2 жылдың ішінде 304 қасаң қабық трансплантациясын жүргізу жоспарланды, оның ішінде 83 операция артқы қабатты трансплантациялаудың бірегей жаңа әдісі бойынша жүргізілуі тиіс. Қазіргі уақытта 200-ге жуық операция сәтті өтті.
Мұндай операциялар еліміздің аумағында 2017 жылдан бастап мәйіт донорлығының келіспеушілік презумпциясының нормасы өзгергеннен кейін жүргізілмеді. Атап айтқанда, 2017 жылға дейін, егер адам тірі кезінде қайтыс болғаннан кейінгі донорлыққа келіспейтінін білдірмесе, дәрігерлер оның органдарын мұқтаж науқастарға трансплантациялау үшін қолдана алатын. Нәтижесінде, дәл осы 6 жыл бұрын елде трансплантация саны күрт төмендеді, ал қайтыс болған адамдардың органдарын трансплантациялау мүлдем төмендеді.
Көздің қабығын трансплантациялау – әртүрлі көз аурулары бар науқастар үшін көру қабілетін сақтаудың жалғыз әдісі. Жыл сайын көру қабілетін сақтау үшін және мүгедек болып қалмау үшін шетелдік клиникаларға баруға мәжбүр болған 200-250 қазақстандық трансплантацияға мұқтаж.
2023 жылы ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің, С.Асфендияров ҚазҰМУ-дың және «Қазақстан халқына» қорының негізінде елімізде осындай операциялар қайтадан жүргізіле бастады.
«Бұл – біздің еліміз үшін тарихи оқиға. Дәрігерлер әрдайым осындай операцияларды жүргізу үшін науқастарды шетелге жіберуге мәжбүр болған. Қазіргі таңда Қазақстанда мүйізді қабықты трансплантациялау қайта жанданғанын мақтанышпен айта аламыз. Бұл С.Асфендияров атындағы ҚазҰМУ университеттік клиникаларының базасында өткізілетін болады. Бұл операциялар біздің ең үздік мамандардың еңбегінің арқасында заманауи жабдықтарды пайдалана отырып жасалатын болады. Бұл отандық медицина үшін алға жасалған қадам ғана емес, мыңдаған пациенттер үшін толыққанды ем алуға деген үміт», – деп атап өтті ҚазҰМУ ректоры Марат Шоранов.
