ҚазҰМУ профессоры Багиярова Ф.А. Қазақстандағы психологиялық қызметті реттеу мәселелерін талқылауға қатысты
2025 жылғы 20 ақпанда Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің Әлеуметтік-мәдени даму комитетінің кеңейтілген отырысы өтті. Тақырып – «Қазақстандағы психология: кәсіп пен ғылым ретінде. Мәселелер мен шешу жолдары». Талқылауға депутаттар, мемлекеттік органдардың өкілдері және психология саласының жетекші мамандары қатысты.
Жиынға С.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университетінің (ҚазҰМУ) Жалпы медицина-1 мектебінің «Коммуникативтік дағдылар» кафедрасының профессоры Багиярова Фатима Арыстанқызы бастамашыл топтың сарапшысы ретінде сөз сөйледі. Айта кету керек, AMANAT партиясының Әйелдер санатының басымдығы аясында құрылған бастамашыл топ осы бағытта бір жылдан астам уақыт бойы белсенді жұмыс жүргізіп келеді. Бастамашыл қозғалыстың жетекшісі Зарема Шаукенованың пікірінше, ұйымның негізгі мақсаты – психологиялық қызметтер мен білім беру саласында тәртіп орнату болып табылады. Осы кезеңде мәселе жан-жақты зерттеліп, деректер жиналып, талқылаулар өткізілді. Қазақстан Республикасында заманауи талаптар мен сын-қатерлерді ескере отырып, психологиялық қызметті реттеу нормалары бойынша ұсыныстар әзірлеу мақсатында бірқатар іс-шаралар ұйымдастырылды. Парламент Мәжілісінің кеңейтілген отырысы – бастамашыл топтың жұмысының нәтижесі, онда психологиялық қызмет көрсету мен білім берудің қазіргі жағдайы туралы барлық мәліметтер ұсынылып, нақты ұсыныстар жасалды.
Комитет төрағасы, депутат Асхат Аймағамбетов цифрлық технологиялар мен әлеуметтік желілердің дамуы халықтың эмоционалдық жүктемесін арттырып отырғанын, сондықтан психологиялық әл-ауқат мәселелеріне жүйелі түрде қарау қажеттігін атап өтті. Алайда, Қазақстанда әлі де осы салада кешенді ғылыми зерттеулер жетіспейді, ал құқықтық реттеу әлі де толыққанды емес.
Депутат Айна Мусралимова келтірген статистикаға сәйкес, Қазақстанда 300 мыңнан астам адам (ел халқының шамамен 1,5%-ы) психикалық денсаулық орталықтарында есепте тұр. Ал Республикалық психикалық денсаулық ғылыми-практикалық орталығының бас директоры Алтынай Ескалиева психикалық денсаулық қызметін жаңғырту бағдарламасының әзірленіп жатқанын мәлімдеді.
Оқу-ағарту вице-министрі Еділ Оспан Қазақстанда 20 психологиялық қолдау орталығы ашылғанын хабарлады. Алайда білікті мамандардың тапшылығы әлі де өзекті мәселе. Осыған байланысты психологтарды даярлау бағдарламалары қайта қаралып, оларды заманауи талаптарға сай бейімдеу жұмыстары жүргізілуде.
Профессор Фатима Арыстанқызы Багиярова көптеген психология мамандарының ортақ пікірін білдірді:
«Жеке психологиялық қызмет көрсету саласы мемлекет тарапынан әлемдік деңгейде мойындалған психологиялық мектептер мен қауымдастықтармен бірге реттелуі керек. Оларға Гештальт, Транзактілік талдау, Психодрама, Символдрама, Психоанализ, Когнитивті-мінез-құлық терапиясы (КМТ) және басқа бағыттар жатады. Бұл реттеу жалған психологтардың қызметіне әсер етіп, психолог мамандығының беделін қорғауға көмектеседі.»
Келесі маңызды қадам – Қазақстанда психологтардың қызметін реттейтін заң жобасын әзірлейтін жұмыс тобын құру.
Басты басымдықтар:
- Психологиялық білім беру стандарттарын әзірлеу.
- Психологиялық көмек көрсету нормаларын бекіту.
- Мамандардың біліктілігіне қойылатын талаптарды күшейту.
- Психологтарды сертификаттау жүйесін және кәсіби тізілімін құру.
- Кәсіби қауымдастықтарға міндетті мүшелік енгізу.
Сарапшылардың пікірінше, психиатриялық қызметтерді жаңғырту, клиникалық хаттамаларды жаңарту және ведомствоаралық өзара әрекеттестікті күшейту саланы дамытудағы маңызды қадам болады. Сондай-ақ, ақпараттық гигиена мен халықтың психологиялық сауатын арттыруға ерекше назар аударылуы тиіс.
Депутаттар психологиялық көмекке қолжетімділік, мамандардың жалақысын арттыру, медициналық қызмет көрсету сапасын жақсарту және психикалық бұзылыстары бар азаматтарды әлеуметтік оңалту сияқты мәселелерді талқылады.
Отырысты қорытындылай келе, Асхат Аймағамбетов заң жобасын әзірлеу жұмыс тобының шеңберінде жалғасатынын атап өтті. Жақын арада психологиялық қызмет көрсету саласына жүйелі өзгерістер енгізуге мүмкіндік беретін нақты ұсыныстар дайындалады.
С.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті денсаулық сақтау және білім беру жүйесін реформалауға белсенді қатысып, Қазақстандағы психологиялық көмектің ғылыми және практикалық негіздерін дамытуға өз үлесін қосуда.
