Ересек науқастарда жұлын бұлшықет атрофиясын диагностикалау және динамикалық мониторинг
Жұлын бұлшықет атрофиясы (ЖБА) – бұл жұлынның мотонейрондарының деградациясымен байланысты тұқым қуалайтын ауру, ол бұлшықет әлсіздігі мен атрофиясының прогрессивті дамуына әкеледі. Жұлын бұлшықет атрофиясын (ЖБА) медициналық және әлеуметтік маңызды проблема ретінде қарастырудың өзектілігі өте жоғары: аурудың ауырлығы; тасымалдаушылық жиілігінің жоғары болуы; ерте диагностика кезінде тиімді емдеудің қолжетімділігі; мемлекеттік және әлеуметтік қолдау қажеттілігі; аурудың алдын алу.
Бұл ауру балалардың ерте жасындағы тұқым қуалаушылықтан болатын өлімнің ең жиі себептерінің бірі болып табылады, бірақ ересек жаста кеш диагноз қойылады. Диагностикадағы кешігу ересек науқаста 9 жылға дейін болуы мүмкін. Аурудың дамуы бұлшықет әлсіздігінің, белсенді қозғалыстардың шектелуіне, тәуелсіз жүруді және тәуелсіздікті жоғалтуға алып келеді. Жыл сайын ересек науқас ЖБА-мен функционалды белсенділігін 0,5-1 баллға дейін жоғалтады – ерте диагноз қою өте маңызды!
Әлі күнге дейін ЖБА мүлдем емделмейтін ауру деп саналған болатын. Алайда, 2016 жылдан бастап тиімді емдеу әдістері пайда болды, олар науқастың өмір сүру сапасын айтарлықтай жақсартуға мүмкіндік береді.
Қазақ ұлттық медициналық университеті С.Д. Асфендияровтың жүйке аурулар кафедрасы университеттің 95 жылдығы мен профессор С.Қ. Қайшыбаевтың 90 жылдығына арналған практикалық денсаулық сақтау мамандарына арналған білім беру шараларының қатарын жалғастыруда. 2025 жылдың 24 маусымында Семей қаласында «Денсаулық сақтау практикалық мамандарын оқытудағы каскадтық әдісті жүзеге асыру» аясында білім беру семинары өткізілді, ол ҚР МЗ 2025-2027 жылдарға арналған ересек тұрғындарға медициналық неврологиялық көмекті жақсарту жол картасына сәйкес жүргізілді (№03324, 23.01.2025 ж.). Іс-шара ҚР Неврологтар қауымдастығының, Семей қаласының бас невропатологы Р.Ф. Оразғалиеваның, инсульт қызметінің жетекшісі Г.А. Әлибаеваның қолдауымен өткізілді.
Семей қаласының «БСМП» қалалық клиникалық ауруханасында ЖБА диагностикасы мен емдеудің өзекті мәселелеріне арналған дәрігерлерге арналған оқыту семинары өтті. Семинарға қаланың және өңірдің әртүрлі медициналық мекемелерінен 47-ден астам дәрігер қатысты. Семинар неврология және сәйкес салалар бойынша мамандар арасында кәсіби қарым-қатынас пен тәжірибе алмасу алаңы болды.
Алдыңғы қатарлы мамандар мен шақырылған сарапшылар соңғы ғылыми деректер мен клиникалық зерттеулерге негізделген баяндамалар жасады. Шақырылған дәріскерлер қатарында Қазақ ұлттық медициналық университеті С.Д. Асфендияров атындағы жүйке аурулары кафедрасының профессоры Г.А. Мухамбетова және қауымдастырылған профессор Р.Б. Нуржанова болды.
Семинардың негізгі тақырыптары мыналарды қамтыды:
* ЖБА диагностикалаудың негізгі критерийлері,
* кешенді емдеу және реабилитация мүмкіндіктері,
* ЖБА бар ересек науқастарды мониторингтеу (халықаралық клиникалық шкалаларды пайдалану) – RULM (Revised Upper Limb Module), HFMSE (Hammersmith Functional Motor Scale Expanded) және 6MWT (6-Minute Walk Test).
Семинар барысында ересек науқастардың моторлық функцияларын бағалауда практикалық дағдылар қалыптастыруға ерекше көңіл бөлінді.
Семинар өңірдегі медициналық қауымдастық арасында үлкен қызығушылық туғызып, сирек генетикалық аурулар туралы хабардарлықты арттыру, ерте диагностика және көп салалы өзара іс-қимыл тәжірибесін жетілдіру бағытындағы маңызды қадам болды.
Ұйымдастырушылар барлық қатысушылар мен сарапшыларға жоғары деңгейдегі қатысушылық пен кәсіби дағдыларды дамытуға қызығушылық білдіргендері үшін алғысын білдіреді.
