Ғылымның келешегі: Қазақ ұлттық медицина университеті жас ғалымдарға қалай инвестиция салады
ҚазҰМУ ректоры Марат Шоранов еліміздегі ең көне медицина университетінің ғылыми дамуының негізгі бағыттары туралы айтып берді.
Бүгін біз Қазақстандағы ғылым қызметкерлері күнін атап өтеміз. 12 сәуірде қазақтың көрнекті геологы, Республиканың Ғылым академиясының тұңғыш президенті, бүкіл саналы ғұмырын ғылымға арнаған Қаныш Имантайұлы Сәтбаев дүниеге келді.
Мерейлі күнге орай С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университетінде ғылыми қызметті дамыту жөнінде айтып береміз.
Инновацияны жасаушылар
Қазақ ұлттық медицина университеті Қазақстандағы медицина және денсаулық сақтау саласындағы ғылыми зерттеулерде жетекші орын алады. 2019 жылдан бастап университет денсаулық сақтау мен ғылымның академиялық жүйесін белсенді дамытатын зерттеу университеті мәртебесіне ие. 1521 оқытушының ішінде биомедициналық зерттеулерді дамытудың басым бағыттары аясында ғылыми-зерттеу жұмыстарына профессор-оқытушылар құрамының 70%-дан астамы тартылған. Негізгі бағыт – «Өмір туралы ғылым».
ҚазҰМУ инфрақұрылымына сонымен қатар «Қазақ онкология және радиология ғылыми-зерттеу институты» АҚ, «Акушерлік, гинекология және перинатология ғылыми орталығы» АҚ, «Педиатрия және балалар хирургиясы ғылыми орталығы» АҚ, «Кардиология және ішкі аурулар ғылыми-зерттеу институты» АҚ, «А.Н. Сызғанов атындағы Ұлттық ғылыми хирургия орталығы» АҚ сынды жетекші бес ғылыми-зерттеу институттары мен ғылыми орталықтар кіреді.
Жалпы «ҚазҰМУ» КЕАҚ қызметкерлері 2023 жылы Web of Science деректер базасында 117 жарияланым жариялады, оның ішінде The Lancet, Nature Medicine, The BMJ, European Journal of Public Health, European Journal of Preventive Cardiology, Journal of the American College of Cardiology сынды рейтингі жоғары журналдардағы мақалалар. «ҚазҰМУ» КЕАҚ қызметкерлері арасында 2023 жылы 601 адам халықаралық Scopus деректер базасында нөлдік емес Хирш индексіне ие болды. Аталмыш көрсеткіш 2019 жылмен салыстырғанда екі есеге өсті.
2023 жылы «ҚазҰМУ» КЕАҚ қызметкерлері өнертабысқа 22 қазақстандық патент, 3 еуразиялық патент және 1 Ресей Федерациясы патентін алды.
ҚазҰМУ ғалымдары мемлекеттік және жеке тапсырыс берушілер үшін ірі ғылыми жобаларды жүзеге асыруда. Бұл ретте ондаған ғылыми жобалар жүзеге асырылуда, олардың ішінде 2023 жылы «Қазақстан Республикасында дербестендірілген және профилактикалық медицинаны енгізудің ұлттық бағдарламасы» ауқымды ғылыми-техникалық прогрестің бір бөлігі болды. Бұл жобада университет 19 медициналық ғылым ұйымының күш-жігерін үйлестірді.
Университеттің ғылыми әзірлемелерінің қатарында жаңа дәрі-дәрмектер мен медициналық препараттар, хирургиялық әдістер, ядролық медицинаны жетілдіру, генетикалық зерттеулер бар.
Зерттеуді коммерцияландыру
ҚазҰМУ жас ғалымдар мен зерттеушілерге белсенді қолдау көрсетіп, оларға өз жобаларын жүзеге асыруға және ірі ғылыми бастамаларға қатысуға мүмкіндік береді. Университет 2023 жылдан бері бірегей халықаралық Asfen форум өткізіп келеді. Форум бір алаңда Қытай, Ұлыбритания, Ирландия, Финляндия, Түркия, Словения, Индонезия, Оңтүстік Корея, Польша, Испания, Австрия, Нидерланды, Литва, Иран, Германия, АҚШ, Өзбекстан, Тәжікстан және Ресей сынды әлемнің 20-дан астам елінде білім алып жатқан жас ғалымдарды, білім беру ұйымдарының оқытушыларын, тәжірибелік денсаулық сақтау саласының өкілдерінің басын қосады.
Форум аясында «Ғылым қоры» АҚ-мен бірлесіп 2023 жылға арналған ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландырудың неғұрлым перспективалы жобаларын гранттық қаржыландыруға арналған конкурс бойынша қоса қаржыландыру үшін бизнес-серіктестерді іздеуді жүзеге асыратын аяқталған ғылыми жобалардың салалық коммерцияландыру реакторы-питчтері ұйымдастырылды.
Онлайн-питчтердің бесінші сериясының қорытындысы бойынша (10.05.23 – 19.05.23) 24 ғылыми жоба тыңдалды, оның 12-сі «Ғылым қоры» АҚ бизнес-тренерлері мен сарапшыларының жоғары рейтингі негізінде негізінде технологияларды коммерцияландырудың кезекті реакторына қатысу үшін іріктелді. С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті КЕАҚ 12 жобасы финалистер тізіміне еніп, Технологияларды коммерцияландыру реакторына қатысуға жіберілді:
MedTech реакторы жұмысының нәтижелері бойынша 8 жобаға іскер серіктестермен келіссөздер жүргізілуде, 4 жоба бойынша кәсіпкерлік кәсіпорындар мен ғылыми ұйымдар арасында бірлескен қызмет туралы келісімге қол жеткізілді, бұл орайда тартылған инвестицияның жалпы көлемі 500 млн. теңгені құрады.
Университет стартап-жобаларды әзірлеу мен коммерцияландыруды қолдау арқылы өз қызметкерлері мен студенттері арасында инновацияларды ынталандырады. Мысал ретінде ҚазҰМУ өкілдері әлеуетті инвесторларға өз әзірлемелерін көрсететін Demodey of Medical стартаптарын сәтті өткізуді келтіруге болады. Бұл стартаптар фармацевтикадан бастап цифрлық денсаулық сақтау технологияларына дейін медициналық тәжірибе мен зерттеулердің әртүрлі аспектілерін қамтиды.
Болашаққа жоспарлар
ҚазҰМУ Ғылыми жобалар мен бағдарламалардың санын ұлғайтуды, жарияланым белсенділігін арттыруды және жас ғалымдарды қолдауды жоспарлап, өзінің ғылыми ұстанымын одан әрі нығайтуға ұмтылады. Келешегі зор бастамалардың қатарында инновацияны дамыту және ғылыми әзірлемелерді коммерцияландыру алаңына айналатын жақында ғана іске қосылған Ғылыми-технологиялық парк бар.
Бұл бәсекеге қабілетті, экспортқа бағдарланған, импортты алмастыратын технологияларды, тауарларды, қызметтерді жасауға және оларды коммерциялық негізде тұтынушыларға жеткізуге мүмкіндік береді. Технопарк құрамына бизнес-инкубатор, технологияларды коммерцияландыру орталығы, пилоттық өнеркәсіптік өндіріс бөлімі, деректер орталығы, неврология және қолданбалы неврология бойынша оқу-ғылыми орталық кірді.
Технопаркті іске қосу идеясы Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың университет ғылымын жүйелі дамытудың маңыздылығы, инновациялық технологияларды экономикаға интеграциялау және еліміздің жоғары оқу орындарында бизнес-инкубаторларды, коммерцияландыру орталықтарын, технопарктер мен конструкторлық бюроларды құру туралы тапсырмасын орындау аясында іске асырылды. ҚазҰМУ технопаркі медицина саласындағы инновациялар мен денсаулық сақтау саласындағы білім беруді нығайтудың катализаторына айналады. Бұл стратегиялық қадам медицинадағы озық технологиялар мен зерттеулерді дамытуды қолдау және ілгерілету ғана емес, сонымен қатар Қазақстанның медицина ғылымы, тәжірибе және білім беру саласындағы ұстанымын нығайта отырып, осы саладағы білім сапасын жақсартуға бағытталған.
Сондай-ақ университет 2024 жылдың 6-7 маусымында медицина ғылымы мен тәжірибесі саласындағы маңызды оқиғаға айналатын «Asfen.Forum, жаңа ұрпақ-2024» II Халықаралық форумын ұйымдастыруды жоспарлап отыр. Онда онкология, педиатрия, акушерлік және гинекология, ішкі аурулар, хирургия және басқа да көптеген салалардың өзекті мәселелері талқыланады деп күтіледі.
Форум бағдарламасына KazNMU Endowment қорының жүлде қоры бар жас ғалымдарға арналған конкурстар және жетекші ғалымдардың жеке шәкіртақыларына арналған конкурстар көзделген. Форум сондай-ақ желіге қосылу және ұзақ мерзімді кәсіби байланыстар орнату мүмкіндіктерін ұсынады.
ҚазҰМУ – ұлттық және халықаралық деңгейде ынтымақтастықты белсенді дамытып, әлемдік ғылыми қауымдастыққа өз үлесін қосып, Қазақстандағы медициналық зерттеулердің алдыңғы қатарында қалып отыр. 2024-2028 жылдарға арналған С.Ж. Асфендияров атындағы ҚазҰМУ Даму Бағдарламасын жүзеге асыру кезеңінде сырттан қаржыландыру аясында жүзеге асырылатын ғылыми жобалар мен бағдарламалардың санын көбейту, жарияланымдық белсенділікті одан әрі ынталандыру және ҚазҰМУ-дың докторантура мен магистратура бойынша докторантура және білім беру бағдарламалары арқылы жас ғалымдарды қолдау жоспарлануда.
Мұның барлығы жас ғалымдар мен зерттеушілерге жаңа перспективалар ашып, олардың медицина ғылымы мен тәжірибесінің дамуына елеулі үлес қосуына мүмкіндік береді. ҚазҰМУ инновациялар мен білім беру миссиясына терең міндеттемесін қолдайды. Күшті ғылыми мектептерді дамыту және пәнаралық зерттеулерді қолдау арқылы университет заманауи денсаулық сақтаудың күрделі мәселелерін шешуге қабілетті жоғары білікті мамандардың жаңа буынын қалыптастыруды жалғастыруда.
Инновациялар мен білімнің экожүйесін құру бойынша бұл үздіксіз жұмыс ҚазҰМУ тарихында жаңа парақты бастайды, бұл университетті медициналық білім беру орталығы ғана емес, сонымен қатар әлемдік медицина мен денсаулық сақтаудың болашағына елеулі үлес қосатын жаһандық ғылыми қоғамдастықтың маңызды қатысушысы етеді.
