Т. Дүйсенова С. Д. Асфендияров атындағы ҚазҰМУ ұжымына медициналық сақтандырудың негізгі қағидаларын түсіндірді
Кеше ҚР Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму Министрі Тамара Дүйсенова Алматыдағы жұмыс сапарының аясында С.Д. Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық медициналық университеті Ғылыми кеңесінің отырысына қатысып, ЖОО оқытушыларына міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінің (әрі қарай – МӘМС) негізгі қағидаларын түсіндірді.
Отырыста сөз сөйлеген Тамара Дүйсенова МӘМС-ті енгізу – дамыған елдердің тәжірибесі бойынша мемлекет пен азаматтардың денсаулық сақтау саласындағы тең дәрежедегі жауапкершілігінің негізінде ҚР денсаулық сақтау саласының қаржылық тұрақтылығы жүйесін қамтамасыз етіп, медициналық көмектің қолжетімділігін арттыратынын, сонымен бірге, амбулаторлық-дәрілік қамсыздандыруды ұлғайтуға бағытталатынын атап айтты. Сондай-ақ, МӘМС жаңа технологияларды енгізуге ықпал етіп, медициналық қызметтерді ұсынушылар арасындағы бәсекелестікті арттыру және медициналық қызметкерлердің кәсібилігі мен жалақысын арттыру арқылы медициналық қызметтің сапасын көтеруге мүмкіндік береді.
«Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесін енгізу аясында медициналық ЖОО-ға зор жауапкершілік арттырылады. Кадрлары даярлау жүйесі денсаулық сақтау ұйымдарының жаңа жағдайда тиімді қызмет етуін қамтамасыз етуі керек. Медициналық қызметтердің сапасы мен МӘМС жағдайындағы жалпы денсаулық сақтау жүйесі мен әрбір емхананың бәсекеге қабілеттілігі – медициналық қызметкерлерлің кәсіби даярлығы мен біліктілігіне тәуелді болмақ. Осы тұрғыда сіздердің университеттеріңіз, ұлттық оқу орны ретінде жаңа бастамаларды жүзеге асыру шараларында көшбасшы болып, жетекші академиялық және зерттеу орталығына айналуы тиіс», – деді ол.
Сонымен бірге, Министр университеттің халыққа қызмет көрсету саласында практикалық денсаулық сақтау ұйымдарымен тығыз қарым-қатынаста болуы өте маңызды екенін атап айтты.
«Университеттің клиницист профессорлары мен доценттері қатардағы дәрігерлерден шын мәнінде жоғары болып, өз тәжірибелерінің негізінде студенттер, интерндер мен резиденттерді оқытуы маңызды. Жақсы мысал ретінде Алматы қаласында орналасқан біздің ғылыми орталықтармен ынтымақтастықты атауға болады. Аталған интеграция практикасын енгізуді әрі қарай жалғастыру керектігіне сенімдімін. Біз үшін барлық медициналық ЖОО түлектері шын мәнінде әлемнің және еліміздегі денсаулық сақтау саласының бүгінгі таңдағы талаптары мен шарттарына сай болуы – біз үшін зор маңызға ие», – деп атап айтты Тамара Дүйсенова.
Естеріңізге сала кетейік, Қазақстанда үздік халықаралық тәжірибені есепке ала отырып мемлекет, жұмыс беруші және әрбір адамның ынтымақты жауапкершілігінің негізінде әзірленген медициналық сақтандыру жүйесін енгізу жұмыстары басталады. Сонымен қатар, мемлекет экономикалық белсенділігі төмен халық үшін жарна төлейтін болады. Жұмыс берушілер – жалдамалы жұмысшылар үшін, қызметкерлер мен салық органдарында тіркелген өзін-өзі қамтыған азаматтар өздері үшін төлейтін болады.
Мемлекет азаматтарды тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемімен (әрі қарай – ТМККК) әрі қарай қамсыздандыруын жалғастырады. Олардың қатарына әлеуметтік мәні бар аурулар, шұғыл жағдайлар, жедел медициналық көмек, санитарлық авиация мен вакциналау кіреді.
Азаматтардың денсаулығын қорғаудың жалпыға бірдей құқығын қамтамасыз ету мақсатында сақтандырылмаған азаматтарға 2020 жылға дейін ТМККК аясында амбулаторлық дәрілермен қамсыздандырылған амбулаторлық-емханалық көмек көрсетілетін болады.
МӘМС аясында сақтандырылған азаматтарға жоғарғы технологиялық медициналық қызметтер, стационарды алмастыратын технологиялар, ұзақ мерзімді мейіргерлік күтім, амбулаторлық дәрілермен қамсыздандырылған амбулаторлық-емханалық көмек көрсетілетін болады.
Сонымен қатар, егер азаматтар ерікті сақтандыруға қатысатын болса, МӘМС жүйесінде қарастырылмаған медициналық көмек ала алады. Ол жеке сақтандыру компанияларымен бекітілген келісім шарт негізіне жүзеге асырылады.
Қолданыстағы заңнама бойынша 2017 жылдың 1 қаңтарынан бастап жұмыс берушілер, өзін өзі жұмыспен қамтыған азаматтар, ал 2017 жылдың 1 шілдесінен бастап мемлекет Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорына (әрі қарай – ӘМСҚ) жарна төлеуді бастайды.
Ерекше санаттағы азаматтар үшін мемлекет төлейтін жарнаның мөлшерлемесі орташа айлық еңбекақының 7% құрайды. Сонымен қатар мөлшерлеменің көлемі 2017 жылы 4%, 2018 жылдан бастап 5%-ға, 2023 жылдан 6%-ға, 2024 жылдан 7%-ға сатылай өсетін болады.
Жұмыс берушілер жарнасы мөлшерлемесінің жалпы көлемі кірістің 5%-ын құрайтын болады. Аударым 2017 жылы 2%-ды, 2018 жылы 3%-ды, 2019 жылы 4%-ды, 2020 жылы 5%-ды құрайтын болады.
Өзін-өзі жұмыспен қамтыған азаматтар жарнасының мөлшерлемесі (жеке кәсіпкерлер, жеке нотариустар, жеке сот орындаушылары, адвокаттар, кәсіби медиаторлар, азаматтық-құқықтық негіздегі келісім бойынша кіріс табатын жеке тұлғалар) олардың кірісінің 7% құрайтын болады. Ол 2017 жылы 2%, 2018 жылы 3%, 2019 жылы 5%, 2020 жылдан бастап 7% болады.
Жалдамалы жұмысшылар жарнаны 2019 жылдан бастап 1%, 2020 жылдан 2%-дық мөлшерде төлейтін болады.
Әлеуметтік медициналық сақтандыру Қоры (әрі қарай – ӘМСҚ) жарнасын төлеуден азаматтардың 15 санаты босатылады, оның ішінде 12-сі – халықтың әлеуметтік тұрғыдан осал тобы, сонымен қатар, әскери қызметкерлер, арнайы мемлекеттік және құқық қорғау органдарының жұмыскерлері.
Халықтың әлеуметтік тұрғыдан осал тобына:
– балалар;
– «Алтын алқа», «Күміс алқа» иегерлері, бұрын «Батыр Ана» атағын алғандар, сонымен қатар I және II дәрежелі «Аналық даңқ» орденімен марапатталған көп балалы аналар;
– ҰОС ардагерлері мен мүгедектері;
– мүгедектер;
– жұмыссыз ретінде тіркелген азаматтар;
– интернат мекемелерінде оқытылып, тәрбиеленіп жатқан тұлғалар;
– техникалық, кәсіптік, орта білімнен кейінгі және жоғарғы білім беру ұйымдарында күндізгі бөлімдерде, сонымен қатар резидентура формасындағы ЖОО кейін білім алып жатқан тұлғалар;
– бала тууға, бала асырап алуға, 3 жасқа дейінгі бала күтіміне байланысты демалыстағы тұлғалар;
– жұмыс істемейтін екіқабат әйелдер, іс жүзінде 3 жасқа дейінгі баланы тәрбиелеп отырған жұмыссыз азаматтар;
– зейнеткерлер;
– ең төменгі деңгейдегі қауіпсіздік мекемелерін есептемегенде сот шешімімен ҚАЖ мекемелерінде айыбын өтеушілер;
– уақытша ұстау изоляторлары мен тергеу изоляторларындағы азаматтар жатады.
Айта кету керек, МӘМС аясында көрсетілетін медициналық көмектің көлемі ӘМСҚ-ға төленетін жарна көлеміне тәуелді емес. Ең бастысы, жарна уақытылы әрі үнемі төленіп тұруы тиіс.
Қазақстанда қолданыстағы тәжірибеге сай ӘМСҚ-ға түсетін жарналарды бақылау ісін ҚР Қаржы министрлігі Мемлекеттік кіріс комитетіне жүктеу ұсынылады.
Сарапшылардың болжамы бойынша МӘМС-ті енгізгеннен соң еліміздегі медициналық көмек көрсетудің деңгейі айтарлықтай өсетіні, сондай-ақ, дәрігерлердің жалақысын арттыру мүмкіндігі пайда болады. Ауруханалар жоғарғы санатты жабдықтар мен қымбат дәрі-дәрмектер ала алатын болады. МӘМС адамға тексеруден өтуіне, қажет болған жағдайда өз қаржысын жұмсамай ем алуына мүмкіндік береді.
